مقدمه: توزﯾﻊ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ در کشورهای در حال توسعه ﯾﮑﯽ از ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎی ﻋﻤﺪه ﻧﻈﺎم ﻫﺎی ﺳﻼﻣﺖ اﺳﺖ و این نابرابری منجر به نابرابری در جایگاه اجتماعی و شرایط زندگی افراد شده و تلاش دولت ها در زمینه مداخلات اجتماعی را با شکست مواجه می نماید. هدف از این مطالعه توسعه الگوی مفهومی عوامل اجتماعی تعیین کننده نابرابری در سلامت بود.

  مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی به روش تحلیل محتوا می باشد. مشارکت کنندگان در پژوهش را 33 نفر از خبرگان در زمینه عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت تشکیل دادند. روش نمونه گیری هدفمند بود. برای جمع آوری داده های کیفی، مصاحبه نیمه ساختارمند انجام شد. تحلیل یافته ها با استفاده از روش تحلیل محتوای هدایت شده تحت نرم افزار Nvivo صورت گرفت.

  یافته ها: در این پژوهش 14 درون مایه و 55 زیر درون مایه به عنوان عوامل تعیین کننده اجتماعی نابرابری در سلامت تبیین گردید. درون مایه ها عبارتند از حوادث و تصادفات، جایگاه اقتصادی و اجتماعی، سیاست های کلان اقتصادی، حاکمیت و رهبری، سیاست های اجتماعی، سیاست های عمومی، فرهنگ و ارزش های اجتماعی، حمایت اجتماعی، انسجام و ثروت اجتماعی، حاکمیت دینی، عوامل بین المللی، عوامل رفتاری و بیولوژیکی، عوامل روانی، سیستم سلامت و عوامل اجتماعی و جمعیتی.

  نتیجه گیری: ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی در ﺗﻮزﯾﻊ ﺳﻼﻣﺖ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب اﺳﺖ، چرا ﮐﻪ از ﻋﻮاﻣل تعدیل پذیر مانند وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی، وﺿﻌﯿﺖ آﻣﻮزش، اﺷﺘﻐﺎل و تسهیلات زﻧﺪگی نشأت می گیرد. با توجه به رویکرد عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت، پیشنهاد می گردد تا در تدوین سیاست های اقتصادی و اجتماعی کلان کشور به آن توجه بیشتری گردد .